Dit is een film over vrouwen die in Uruquay en Duitsland in de
jaren '60 en '70 hebben deelgenomen aan de gewapende strijd in
hun land. De vrouwen gaan bij elkaar op bezoek en intervieuwen elkaar. Ze vertellen over hun strijd, hun ideeen, hun bajesomstandigheden en bajesstrijd, over wat ze wel en niet bereikt hebben.
Er worden 2 Uruquayaanse vrouwen geintervieuwd, die bij de Tupamaros hebben gevochten tegen de diktatuur in hun land, die tot 1985 heeft geduurd. Een van hen is Yessie Macchi, nog steeds topvrouw bij de Tupamaros (nu een legale organisatie). Van de duitse vrouwen wordt een 70-jarige vrouw geintervieuwd, die de RAF-gevangenen heeft ondersteund, maar zelf voor geweldloze strijd heeft gekozen een vrouw die 13 jaar heeft vastgezeten voor de RAF wordt geintervieuwd en een vrouw die 5 jaar heeft gezeten voor het beroven van een bank (dit was nog voordat de eerste RAF-leden werden gearresteerd). De gewapende strijd in de BRD is erg gemotiveerd door de strijd van de Tupamaros in Uruquay en er zijn nog steeds nauwe kontakten.
Yessie Macchi heeft zich na haar eigen vrijlating erg ingespannen voor de vrijlating van politieke gevangenen in Duitsland, m.n. voor de vrijlating van lrmgard Moller (die in 1995 vrij is gekomen na 23 jaar gevangenschap).
"EN PLOTSELlNG ZAGEN WE DE LUCHT".... De titel van de film
slaat op het moment dat een gevangene vrij komt en de lucht
weer ziet na jarenlang in kunstmatig verlichte ruimtes, of
zelfs onder de grond in bunkers (Uruquay) gevangen te hebben
gezeten.
Ik vond de kracht en de ideeen van de vrouwen erg inspirerend,
daarom wil ik proberen iets van hun ervaringen en ideeen weer
te geven. Dit is geen samenvatting van de film, maar van de
bepaalde dingen die door de vrouwen verteld werden.
De 70 jarige vrouw verklaart het ontstaan van de RAF vanuit de situatie, zoals die zich in de BRD ontwikkelde na de 2e WO. Zijzelf was nauw betrokken bij de processen tegen nazis uit de 2e WO, omdat ze de getuigen, die op kwamen dagen, begeleidde.
De overheid deed niks voor deze mensen. De rechters die de nazis moesten veroordelen waren dezelfde rechters als die tijdens de 2e WO. De nazis beriepen zich zonder spoor van emotie op het feit dat ze alleen maar bevelen opgevolgd hadden. De rechtszaken waren een farce. De getuigen krijgen het zwaar te verduren en velen storten in.
Vanuit deze ervaring was de opstandigheid van veel duitse
jongeren/ studenten eind jaren 60 begin 70 voor haar logisch.
Zij wilden koste wat kost voorkomen dat het nazisme, wat na de
oorlog niet verdwenen is, opnieuw de kop opstak.
Als de eerste RAF-gevangenen vastzitten en haar wordt gevraagd
hen te bezoeken doet ze dat. Ze distantieert zich niet van hun
strijd. Hoewel ze zelf voor geweldloosheid kiest zegt ze
daarover dat dat ook wel erg makkelijk is, als je een goede
jeugd zonder al teveel problemen, hebt gehad. Ze vindt niet
dat je onder alle omstandigheden aan pacifisme moet
vasthouden. Soms kan dat nou eenmaal niet en is het zelfs
verkeerd om dat te doen.
Ze hoopt nog steeds dat de huidige jongeren opnieuw in opstand
zullen komen tegen de huidige situatie in de BRD, waarin
sprake is van toenemende vreemdelingenhaat, aanslagen op
vluchtelingen en een overheidsbeleid, wat dit soort dingen in
de hand werkt.
De ex-RAF gevangene ontsnapt na haar eerste arrestatie samen met 4 andere vrouwen uit de vrouwengevangenis in Berlijn. Enkele weken later wordt ze alsnog gearresteerd en wordt veroordeeld tot 13 jaar gevangenisstraf.
Over VROUW-ZlJN/VROUWENSTRlJD vertelt zij, dat ze zich pas door haar bajeservaringen bewust is geworden van de verschillende situatie van mannen en vrouwen. Na de samenvoeging van de RAF-gevangenen in kleine groepen heeft ze jarenlang met alleen vrouwen om zich heengeleeft. Toen ze vrijkwam merkte ze ineens hoe vervelend veel mannen met je omgaan en op je reageren, omdat je vrouw bent.
De RAF is een elitaire stnuktuur en distantieert zich bijv. in de bajes van de sociale gevangenen.
De vrouw, die 5 jaar heeft gezeten voor het beroven van een bank, heeft in de bajes strijd gevoerd om samengevoegd te worden met sociale gevangenen. Zij vindt, dat je in de bajes geen verschil tussen de gevangenen moet maken. Sociale gevangenen zijn net als politieke gevangenen slachtoffer van hetzelfde systeem.
Zij heeft geleerd, dat het geen zin heeft om als elitaire groep heel ver voor de rest van de mensen uit te lopen. ln je strijd moet je steeds om je heen blijven kijken, of iedereeen wel meekomt en moet je af en toe ook wachten op de anderen. Je moet wel steeds je doelen iets verder voor de rest uit schuiven, maar je kunt het niet alleen doen, je zult samen met anderen moeten vechten.
De strijd in Uruquay is erg gestimuleerd door de succesvolle
revolutie in Cuba.
De axies van de Tupamaros bestonden in het begin vooral uit
propaganda-axies. Ze beroofden bijv. winkelbedrijven van
voedsel en deelden dat dan in de sloppenwijken uit. Ze waren
dan ook erg populair onder grote delen van de bevolking.
Er werden later ook gijzelingen uitgevoerd en bezettingen. De
gijzelingen hadden tot eis de vrijlating van politieke
gevangenen. Door dit soort axies werd de bevolking meer
gedwongen een keuze te maken, voor de regering, of voor de
Tupamaros.
ln het begin waren de leiders van de Tupamaros allemaal
mannen, maar nadat er vrouwen bijkwamen werden die ook al snel
leiders van eenheden en op den duur zaten er ook vrouwen in de
top van de organisatie.
Een van de vrouwen wordt gearresteerd. Ze zit niet zo heel erg
lang gevangen, want als ze in de vrouwen-gevangenis zit word
er van buitenaf een tunnel gegraven naar het midden van de
gevangenis. Ze weten met 38 vrouwen te ontsnappen. Zij wordt
echter enige tijd later opnieuw gearresteerd.
Yessie Macchi is op het moment dat ze gearresteerd wordt
zwanger. Door de mishandelingen tijdens haar arrestatie,
verliest ze het kind. Ze weet niet of ze levend uit de
gevangenis zal komen, of pas als ze geen kinderen meer kan
krijgen. Tijdens de gevangenschap weet ze opnieuw zwanger te
raken. Ze krijgt een kind, wat ze na 9 maanden moet afstaan.
De andere vrouw is eveneens zwanger als ze wordt gearresteerd
en baart een kind in de gevangenis.
De vrouwen komen tot de conclusie dat het onzin is om in de
bajes dezelfde hierarchische struktuur te handhaven als buiten
de bajes. De bajesomstandigheden zijn niet met de situatie
buiten te vergelijken en het is belangrijker om als hele groep
tegen de bajesomstandigheden vechten. De onderlinge
verschillen worden aan de kant geschoven en ze ontwikkelen
zich tot een hele sterke, strijdbare groep.
De mannen hebben dit niet gedaan, die hebben in de bajes dezelfde hierarchische struktuur als buiten gehandhaafd. Dat is ook een kritiek van de vrouwen op de mannen, dat ze veel meer geneigd zijn om bevelen op te volgen.
De vrouwen doen, als ze zich sterk voelen, gezamelijke axies
zoals het negeren, of verkeerd opvolgen van bevelen, of
weigeren om aan het werk te gaan. Deze axies worden zwaar
bestraft, de vrouwen verdwijnen dan in isolatie in kelders en
worden gefolterd.
Ze ontwikkelen allerlei manieren om met elkaar te communiceren,
bijv. tijdens het werk wat verboden is. Voor elke andere
situatie verzinnen ze een nieuwe (gebaren)taal.
Op een gegeven moment spreken ze af, om elke dag in hun cel
met een mes een stuk muur om het raam weg te schrapen. Als ze
het halve raam los hebben, zetten ze hun horloges gelijk en
duwen ze op de afgesproken tijd allemaal tegelijk het raam uit
hun cel. De ramen kletteren met enorm veel kabaal naar buiten.
Deze axie geeft hen een enorme kick, want hoewel ze niet
kunnen ontsnappen heroveren ze op dat moment een stuk van hun
vrijheid, ze zien heel even de lucht, de zon en de velden.
Op deze manier verdedigden de vrouwen het iaatste beetje
ruimte om hen heen en voorkwamen daarmee dat ook die ruimte
werd ingepikt door het gevangenissysteem.
De vrouwen vertellen dat het voor hen zwaarder was om gevangen te zitten, dan voor de mannen. De militairen, bewakers en gevangenisdirektie nemen het de vrouwen veel kwalijker dan de mannen, dat ze ervoor gekozen hebben om deel te nemen aan de gewapende strijd. Het is een dubbele misdaad. Het is niet alleen een misdaad tegen de regering, maar ook een misdaad tegen de vrouwelijke natuur. De vrouwen worden op alle mogelijke manieren, vaak heel subtiel beledigd en vernederd. Ze worden constant op hun uiterlijk, hun lichaam en hun vrouw zijn aangesproken en vernederd. Op deze manier wordt geprobeerd hun eigenwaarde totaal kapot te maken.
Als in 1985 een meerpartijenstelsel wordt ingevoerd en de diktatuur beeindigd wordt komen de politieke gevangenen onder druk van de bevolking, na vernieuwde processen, vrij. De vrouwen komen iets eerder vrij dan de mannen. Het is voor hen een grote schok en traumatische ervaring, dat de mannen als ze vrij komen meteen een persconferentie houden, waarin ze een politieke verklaring voorlezen, die ze in de bajes hebben opgesteld. Ze hebben hun struktuur gehandhaafd en zetten ook maar meteen de lijn uit.
Voor de vrouwen, die door de
bajeservaringen erg veranderd zijn, is dit ongelooflijk.
Sommigen stappen eruit, anderen gaan terug en stappen weer in
de hierarchische struktuur van de organisatie.
Voor veel vrouwen die vrijkomen is het moeilijk te accepteren
dat ze niet jong meer zijn als ze vrijkomen en dat in 'de
bloei van hun leven' gevangen hebben gezeten, dat ze bijv.
geen kinderen meer kunnen krijgen.
De vrouwen zijn zich door hun ervaringen bewust geworden van
hun positie als vrouw en zijn zich daar ook mee bezig gaan
houden. Er is bijv. erg veel sprake van geweld tegen vrouwen.
Yessie Macchi vertelt dat ze proberen deze problemen op te
laten nemen in de programma's van de Tupamaros, maar dat gaat
erg langzaam. Het is moeilijk om seksisme bespreekbaar te
maken. De mannen willen er meestal niet over praten en zitten
meteen bovenop de kast als je erover begint (geen onbekend
verschijnsel).
Ze probeert het onderwerp bespreekbaar te maken bij haar
kameraden door aan vrouwen te vragen hoe hun vriend met hen
omgaat, of ze weleens geslagen worden en of ze tevreden zijn
over hun sexleven, maar velen vinden dat je daar niet over mag
praten. Ook vertelt ze, vinden nogal wat kameraden dat
homosexualiteit slecht is. Ze probeert ook deze bekrompen
denkwijze te veranderen.
Yessie Macchi vertelt dat vrouwenstrijd voor haar geen doel op
zich is, maar dat het onderdeel is van de strijd tegen
onderdrukking van het volk.
De vrouwen proberen zich na hun vrijlating te orienteren op
een wereld waarvan ze 10-20 jaar hebben gemist en die heel erg
veranderd is. De situatie is veranderd, de strijd moet daaraan
aangepast worden.